ملاک و معیار دادگاه برای سپردن حضانت به والدین، تامین منافع و مصلحت کودک است. یکی از راهکارهای قانونی برای سپردن حضانت به پدر یا مادر، سن فرزندان است. سن حضانت فرزند دختر و پسر متفاوت است.

حضانت فرزند همواره یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در هنگام جدایی یا طلاق زن و مرد مطرح می‌شود. حال این سؤال پیش می‌آید که حضانت دائم فرزند امکان‌پذیر است؟ در مجله دلتا این موضوع مورد بررسى قرار گرفته است.

حضانت فرزند

به سرپرستی و حمایت جسمی و عاطفی از فرزندان حضانت گفته می‌شود. مطابق قانون، حضانت فرزندان حق و تکلیفی است که بر عهده پدر و مادر قرار دارد؛ بنابراین هر یک از والدین موظف هستند از فرزند خود مراقبت کنند. از طرفی این حق و اختیار را دارند که حضانت فرزند با آن‌ها باشد که به آن در اصطلاح حقوقی حق حضانت فرزند گفته می‌شود. در بعضی از موارد، برای مثال زمانی که زن و شوهر از یکدیگر طلاق بگیرند، تعیین تکلیف در خصوص حضانت فرزندان دشوار می‌شود.

مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با قوانین مربوط به حضانت “حضانت فرزند و نکات قانونی آن” را مطالعه کنید.

سن حضانت

یکی از راهکارهای قانون برای سپردن حضانت به یکی از والدین، سن فرزندان است. سن حضانت فرزند دختر و پسر متفاوت است.

حضانت فرزند دختر

حضانت فرزند دختر تا هفت سالگی با مادر و از هفت تا نه سالگی با پدر است. حضانت دختر بعد از نه سالگی به انتخاب اوست که می‌خواهد نزد پدر یا مادرش زندگی کند.

حضانت فرزند پسر

حضانت فرزند پسر نیز تا هفت سالگی با مادر و پس از آن تا پانزده سالگی بر عهده پدر است. بعد از رسیدن به پانزده سالگی می‌تواند تصمیم بگیردکه نزد کدام یک از والدین خود زندگی کند.

حضانت دائم فرزند

ملاک و معیار دادگاه خانواده برای سپردن حضانت به والدین، تامین منافع و مصلحت کودک است؛ بنابراین پدر و مادر کودک به خصوص در طلاق توافقی می‌توانند بر سر این موضوع به تفاهم برسند که حضانت دائمی با یکی از آن‌ها باشد. به طور مثال در برخی موارد زن با بخشیدن مهریه حضانت دائم فرزند را بر عهده می‌گیرد. باید به این نکته توجه داشت که اگر شخصی حضانت دائم را با توافق دیگری گرفته باشد ولی حقوق فرزند به هر دلیلی رعایت و تامین نشود، طرف دیگر می تواند به دادگاه خانواده مراجعه و با ارائه دلایل و مدارک قانونی سلب حضانت از وی  را درخواست کند. شایان ذکر است سن خروج از حضانت در دختران نه سال تمام و در پسران پانزده سال تمام تعیین شده است؛ یعنی زمانی که به سن بلوغ می‌رسند. بعد از آن فرزند می‌تواند انتخاب کند نزد پدر بماند یا مادر؛ زیرا دیگر از سن حضانت خارج شده است.

مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با شرایط حضانت فرزند “بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند” را مطالعه کنید.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

بعد از طلاق، ممکن است مادری که حضانت فرزند به او تعلق نگرفته، خواهان حضانت فرزند و حاضر به بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند ‌باشد.

در مواردی که ادامه زندگی مشترک میسر نیست و زن و شوهر تصمیم به طلاق می‌گیرند، بحث حضانت فرزند مطرح می‌شود. گاهی حضانت به مادر نمی‌رسد به همین دلیل حاضر به بخشیدن مهریه در قبال دریافت حضانت فرزند می‌شود. در مجله دلتا به بررسی جنبه‌های مختلف بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند پرداخته می‌شود.

چه زمانی درباره حضانت فرزندان تصمیم گیری می شود؟

با انجام طلاق و جدایی زن و مرد، موضوع نگهداری و حضانت فرزند مطرح می‌شود و برای هر یک اهمیت پیدا می‌کند، زیرا قاضی به همراه صدور حکم طلاق حضانت را مشخص می‌کند و چون زوج‌ها از یکدیگر جدا هستند و باید از فرزند هم مراقبت شود، پس در نتیجه حضانت با یکی از آن‌ها خواهد بود و دیگری حق ملاقات دارد. بعد از طلاق، ممکن است مادری که حضانت فرزند به او تعلق نگرفته، خواهان حضانت فرزند و حاضر به بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند ‌باشد.

موارد اخذ حضانت فرزند

موضوع حضانت و نگهداری فرزند که بعد از جدایی و طلاق مطرح می‌شود برای هر یک از زوج‌ها قابل چشم پوشی نخواهد بود و همواره هر کدام از آن‌ها برای گرفتن حضانت فرزند خود تلاش می‌کنند، تا بتوانند خود به تنهایی عهده‌دار نگهداری فرزند باشند.

طبق قانون حضانت فرزند تا هفت سالگی با مادر است و از آن به بعد با پدر خواهد بود، البته لازم به ذکر است که فرزند بعد از رسیدن به سن بلوغ می‌تواند تصمیم بگیرد که با کدام یک از والدین خود زندگی کند. اما از بعد هفت سالگی که حضانت فرزند به عهده پدر قرار می‌گیرد، ممکن است مادر تلاش کند که به هر وسیله و روشی حضانت فرزند را بگیرد. مواردی که مادر می‌تواند حضانت فرزند را بگیرد عبارتند از :

۱. اثبات عدم صلاحیت پدر در نگهداری فرزند

۲.بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند

اثبات عدم صلاحیت پدر در نگهداری فرزند

باید در نظر داشت که یکی از روش‌هایی که با توسل به آن‌ها مادر می‌تواند حضانت فرزند را عهده‌دار شود، شرایطی است که مادر بتواند عدم صلاحیت پدر کودک را با توجه به مواردی که در قانون مطرح شده، اثبات کند. در این صورت وی می‌تواند حضانت فرزند را بدون بخشیدن مهریه داشته باشد. از جمله این موارد زمانی است که انحطاط و فساد اخلاقی پدر، در تربیت فرزند تاثیر منفی داشته و موجب سختی و ناراحتی برای فرزند باشد.

شرایط سلب حضانت فرزند از پدر

1. اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار
2. اشتهار به فساد اخلاق و فحشا
3. ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی
4. سو استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضداخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی‌گری و قاچاق
5. تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف

بنابراین مادر می‌تواند با وقوع و اثبات هر یک از موارد مزبور، بدون اینکه در ازای حضانت فرزند، مهریه خود را ببخشد، حضانت را دریافت کند.

بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند

در بعضی از اوقات، مادر نمی‌تواند در هیچ صورتی موفق به دریافت حضانت فرزند خود شود. در این شرایط ممکن است که با مرد توافق کند که در ازای بخشیدن مهریه خود، حضانت از پدر به او منتقل شود.

با توجه به توافق دو طرف این امر امکان پذیر است و زن و مرد می‌توانند بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند را از طریق دادگاه و یا دفاتر رسمی، ثبت و لازم الاجرا کنند.

امکان رجوع به مهریه بعد از بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند

با بخشیدن مهریه در قبال حضانت فرزند، ممکن است که مادر نتواند یا نخواهد حضانت فرزند با او ادامه یابد و به دلیل عدم توانایی در نگهداری فرزند خود، اقدام به معافیت خود در قبال حضانت فرزند داشته باشد و برای این کار به دادگاه درخواست دهد. البته در صورتی که مادر به هر دلیل از داشتن حضانت فرزند خود پشیمان شود و یا بخواهد به مهریه خود که در ازای حضانت فرزند بخشیده است رجوع کند، از نظر قانونی برای او امکان دریافت مهریه پس از بخشش در قبال حضانت فرزند وجود ندارد. زیرا بخشش مهریه در قبال دریافت حضانت فرزند از پدر و بر طبق خواست و اراده زن بوده و فقط در صورتی قابل رجوع خواهد بود که با رضایت شوهر باشد.

 مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا....

حضانت فرزندان از حقوق و تکالیف پدر و مادر است. بنابراین، سرپرستی و نگهداری اطفال فقط یک حق نیست بلکه تکلیف و وظیفه قانونی والدین است. اما این موضوع به این معنا نیست که تحت هر شرایطی‌ حضانت و سرپرستی طفل با پدر یا مادر باشد.

حضانت فرزند یا فرزندان از جمله مسائلی است که گاهی پس از طلاق و جدایی باعث درگیری و اختلافات شدید بین زن و شوهر و حتی در مواردی باعث اختلاف بین خانواده های آن ها می‌شود. طبق قانون در برخی شرایط حضانت طفل از پدر یا مادر گرفته می‌شود. در مجله دلتا به موارد سلب حضانت فرزند به تفصیل شرح و توضیح داده شده است.

حضانت فرزند با کیست؟

بر اساس قانون، نگهداری فرزندان از حقوق و تکالیف پدر و مادر است. بنابراین، سرپرستی و حضانت اطفال فقط یک حق نیست بلکه تکلیف و وظیفه قانونی والدین است. اما این موضوع به این معنا نیست که تحت هر شرایطی‌ حضانت و سرپرستی طفل با پدر یا مادر باشد. گاهی در مواردی، قانونگذار با پیش‌ بینی شرایطی، حق حضانت را از والدین سلب می‌کند، زیرا اساسا مصلحت طفل و حفظ امنیت روحی و روانی او، بر حق پدر و مادر برای حضانت و نگهداری کودک ارححیت دارد و در الویت است. به همین دلیل در قانون مدنی بیان شده است: «هر گاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای (نزدیکان) طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.» بنابراین چنانچه والدین فاقد صلاحیت لازم برای نگهداری طفل باشند این حق از آن‌ ها گرفته می‌شود.

موارد سلب حضانت فرزند

الف) موارد عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی

از مواردی که باعث سلب حضانت می‌شوند عدم مواظبت یا مشکلات اخلاقی هر یک از پدر یا مادر است که در زیر به آن ها اشاره شده است:
۱. اعتیاد زیان‌ آور به الکل‌ و مواد مخدر و قمار توسط هر یک از والدین (منظور از اعتیاد، صرفاً اعتیاد خطرناک و زیان آور است و تشخیص زیان ‌آور بودن یا نبودن اعتیاد فقط با مقام قضایی رسیدگی‌ کننده به دعوای سلب حضانت است)
۲. مبتلا بودن هر یک از والدین به بیماری ‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی
۳. معروف بودن پدر یا مادر به فساد و فحشا (هر نوع ادعایی مبنی بر شهرت والدین به فساد اخلاقی، اثبات‌ کننده فساد اخلاقی نیست و این ادعا ابتدا باید به وسیله دلایل و مدارک قانونی و معتبر در دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به این ‌موضوع را دارد، اثبات و سپس دادخواست سلب حضانت به دادگاه خانواده تقدیم شود.)
۴. سوءاستفاده پدر یا مادر از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی‌ گری و قاچاق
۵. تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف توسط هر یک از والدین، (تشخیص این مورد که تنبیه در حد متعارف یا بیش از حد متعارف بوده با دادگاه رسیدگی‌ کننده به دعوی سلب حضانت است.)

شرایط سلب حضانت فرزند از مادر

پس از طلاق والدین، قطعاً وضعیت و شرایط نگهداری از فرزندان تغییر پیدا می‌کند. طبق قانون مدنی، در صورت جدایی والدین، اولویت حضانت فرزندان تا هفت سال تمام با مادر و سپس با پدر است. اما به هر حال مصلحت طفل مهم ترین فاکتور برای اعطای حضانت وی است که صلاحیت تشخیص آن نیز با دادگاه است. شایان ذکر است که پدر نمی‌تواند در مدت حضانت طفل توسط مادر، درخواست لغو حضانت را مطرح کند اما در صورت ازدواج مادر با شخص دیگر یا جنون و دیوانگى مادر یا وجود شرایط مقرر در قانون، پدر می‌تواند درخواست لغو حضانت را به دادگاه خانواده تقدیم دارد. بر اساس قانون، ازدواج مادر به تنهایی مجوز لغو حق حضانت نیست بلکه باید وضعیت و شرایط کودک با این ازدواج به خطر افتد. به طور مثال شوهر مادر باعث اذیت و آزار روحی یا جسمی کودک شود. ( جزئیات و موارد سلب حضانت طفل در صورت ازدواج مادر به تفصیل در یک مقاله دیگر ذکر شده است که در صورت اطلاع بیشتر می‌توانید به آنجا مراجعه فرمایید.)  شایان ذکر است که آشنایی متعارف زن با مرد دیگری به قصد ازدواج، از بین برنده حق مادر برای حضانت طفل نیست.

دعوای سلب حضانت

در صورتی که حضانت فرزند با یکی از والدین و طرف دیگر بنا به دلایل قانونی، خواهان سلب حضانت از وی باشد، باید به دادگاه محل اقامت طفل مراجعه و دادخواست لغو حضانت با دلایل و مدارک به دادگاه تقدیم شود. دادگاه پس از بررسی و رسیدگی، چنانچه دلایل لغو حضانت را موجه بداند، حضانت را از طرف مورد نظر سلب می‌کند و رای بر سلب حضانت خواهد داد.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا ...